Dünyaya ilk adımın atıldığındaki anlamı belki de çözümlenemeyen ağlama ile merhaba hayat der insanoğlu. Neye ağlıyordur acaba masum ve bir o kadar bütün güzellikleri ile o bebek!

Hiçbir şeyin farkında olmadan bu ağlamak niye! Daha merdivenin başında bile bu ağlamak yürünecek yolların uzunluğuna mı? Yoksa hayat yolundakiler destekle, sürünerek yürümeler, engellenmeler, düşüp kalkmalar mı ağlamanın sebebi?

Kime tutunacağının ilk örnekleri ile hayatta kime güvenmesi gerektiğinin endişeleri mi bu ağlamalar? Yoksa belki de en yakınındakilerine, belki de emellerine ulaşamamanın mı ağlamaları…

Yoksa bebek hayatta sadece şeklen insanı olunmayacağını hissederek insanının içerisinde bulunacağı korkulara, acılara, kederlere, kötü hasletlere, kötü kişiliklere mi ağlıyor acaba?

Görünüşte acabalar ve muammalarla dolu bir hayat. Ama bir o kadar da amaçsız, bilinçsiz, başıboş, hedefsiz yaratılmayan bir insanoğlu. Yaratılan varlıkların en mükemmeli ve her şey insanın emrinde ve hizmetinde. Hem de farklı olarak aklı ve duyguları ile bütün canlılardan farklı mükemmelliktedir insanoğlu. İdealleri, arzuları, duyguları, sevgisi ile farklıdır insan. İnsan zekâ ve duyguları ile farklı ise bir amaç için yaratılmış. Yani insan başıboş yaratılmamış, amaçsız değildir. O halde asıl mesele insanın kendi varlığının farkına varması, insan olmanın şuurunda olmasıdır.

Öyle ki kalem zorlanıyor insanlık adına söylenenlerden, yaşananlardan Asıl mesele şekilden önce insan olmaksa, düne uzanarak konuşmak en doğrusu herhalde. Her şeyin bir kuralı; belki de yasası, anayasası var, insanlığın da. Bu anlamda Osmanlı İmparatorluğunun kurucusu Osman Beye, kimi tarih kaynaklarına göre kayınpederi olan Şeyh Edebeli’nin nasihati da sanki gerçek anlamda bir anayasa gibi insan olabilmeyi tarif ediyor. Fazla söze ne hacet! Bakalım Şeyh Edebalı herkese hitap eden bu nasihatlerinde neler diyor:

“EY OĞUL
Ey oğul, artık Bey'sin!
Bundan sonra öfke bize, uysallık sana, Güceniklik bize, gönül almak sana. Suçlamak bize, katlanmak sana. Acizlik bize, hoş görmek sana. Anlaşmazlıklar bize, adalet sana. Haksızlık bize, bağışlamak sana...

Ey oğul, sabretmesini bil, vaktinden önce çiçek açmaz. Şunu da unutma; insanı yaşat ki devlet yaşasın.

Ey oğul, işin ağır, işin çetin, gücün kula bağlı. Allah yardımcın olsun. Güçlüsün, kuvvetlisin, akıllısın, kelamlısın. Ama bunları nerede, nasıl kullanacağını bilmezsen, Sabah rüzgârında savrulur gidersin.
Öfken ve nefsin bir olup aklını yener. Daima sabırlı, sebatlı ve iradene sahip olasın.
Dünya senin gözlerinin gördüğü gibi büyük değildir. Bütün bilinmeyenler, feth edilmeyenler, görünmeyenler, Ancak sen faziletli ve ahlaklı olursan gün ışığına çıkacaktır.

Ey oğul, unutma ki, Yüksekte yer tutanlar, aşağıdakiler kadar emniyette değildir.
Ey Oğul,
İnsanlar vardır, şafak vaktinde doğar, gün batarken ölürler. Unutma ki dünya sandığın kadar büyük değildir. Dünyayı bize büyük gösteren bizim küçüklüğümüzdür.
Dünya bir garip han, bir hoyrat mekân, İnsan bir garip varlık, kabına sığmayan..
Hayat bir yudum su, bir anlık rüya... Ömür bir kısa yol tekrarı olmayan….!
Bu yolda nazarımızı sonsuzluğa dikip, büyük yürümek ve büyük ölmek gerek. Bu yolda hırs, diken, benlik ve kibir engeldir oğul. Sakın ha, kendine takılmayasın ve kendinde boğulmayasın. Teklik sadece Allah’a mahsustur. Tek başına karara durup hoyrat dünyanın dayanılmaz ağırlığını kaldırmayasın. İşlerini ehil kişilere danışarak tutasın. Danışırsan yol alırsın, danışmazsan yolda takılıp kalırsın oğul.
Güçlüsün, kuvvetlisin, akıllısın, söz sahibisin. Ama bunları nerede ve nasıl kullanacağını bilmezsen sabah rüzgârında savrulursun, gidersin. Öfken ve nefsin bir olup aklını yener.
Bir dem gelir, bir tekneyle dünyaları yıkacak olursun. Bir dem gelir yerdeki karıncaya mağlup olursun. Güç hayvanda bile mevcut. Akıl sadece anahtar. Anahtara takılmayasın. Aslolan anahtarın açacağı kapılardır. Kapıların ardında hazineler, kapıların ardında sırlar vardır. Sırlar ki, ebedi muştuları koynunda barındırır, sonsuza kavuşturur. Aklını kullanıp dünyadayken cennetin kapılarını aralayasın oğul.”
Asıl mesele insan olabilmek!