Ürünler illerin adeta simgeleridir. Öyle ki o il ve yörenin ismi geçtiğinde zihinlerde oralara ait olanlar canlanır. Hatta aynı ürün başka yerlerde de yetişmesine rağmen, o ile ait olarak isimlendirilerek sıfat halinde karşımıza çıkar. Fıstık Gaziantep’i, kaysı Malatya’yı, çay Rize’yi… hatırlatır. Öyle ki fıstık Şanlı Urfa, Kahraman Maraş, Adıyaman İllerinde de yetişmesine rağmen Antep Fıstığı olarak bilinir. Yine kaysı Elazığ, Adıyaman gibi illerde de yetişmesine rağmen Malatya Kaysısı olarak bilinir. Bu tip örnekleri çay, fındık, portakal, incir, pamuk, zeytin… gibi örneklerle çoğaltmak mümkün.

Aslında baktığınız zaman fıstık üretimi farklı yerlerde yetiştirilip yan ürün olarak örneğin Kahraman Maraş’ta fıstık ezme tatlısı kaliteli bir şekilde üretilmesine rağmen; tanıtım, pazar gibi yönlerden bakıldığında hala Gazi Antep’in isminin fıstık itibarı ile daha ağır bastığı görülmektedir. Bu ürünün değişik bölgelerde yetişmesi bir avantaj. Ama üretim, tanıtım, pazarlama, kaliteli mahsul alma ve sanayide birçok alanda yan ürün olarak değişik tatlarda da sunma gibi durumlar ismin markalaşmasında ve aidiyetinde bir o kadar önemli.


Kaysının yüzde yetmiş Malatya’da yetişiyor olarak bilinmesi de öyle. Aynı şekilde Elazığ’ın değişik yerlerinde, Keban İlçesinde özellikle çeşitliliği ve kalitesiyle Baskil’de kayısıcılığın yaygın olduğu başta Karakaya Baraj Gölü sahilinde bulunan köylerimizde yetiştiriciliği de gözlerden uzak kalan bir gerçektir. Baskil İlçemizde resmi verilere göre yıllık olarak; 68.000 ton kayısı üretilmektedir. Kaldı ki Baskil İlçemizin her yerinde değişik damak tadında ve çeşidine kayısı üretilmektedir. Sulama ile yetiştirildiğini bildiğimiz kaysı, susuz olarak da yetiştirilmektedir.

Baskil ile bilinen kaysı yetiştiriciliği Elazığ’ın değişik yerleri ile birlikte ikinci olarak Keban İlçesinde yetiştirilmektedir. Keban İlçemizin hemen hemen her yerinde yetiştirilen kaysı Akçatepe’de sulu ve susuz, Akgömlek’te sulu, Altınkürek’te sulu, Altınyaka’da sulu, Bademli ’de sulu, Bayındır’da sulu, Çalık’ta sulu, Çevrekaya’da sulu ve susuz, Denizli’de sulu, Gökbelen’de sulu ve susuz, Gökdere’de sulu ver susuz, Koyunuşağı’nda sulu ve susuz, Kurşunkaya’da sulu ve susuz, Kuşçu’da sulu ve susuz, Örenyaka’da sulu ve susuz, Sağdıçlar ’da sulu, Topkıran, Ulupınar ve Üçpınar Köylerinde de sulu kaysı yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Yani Baskil İlçemiz başta olmak üzere, Keban İlçesi ile birlikte Elazığ’ın değişik yerlerinde de kayısıcılık üretimi yapılmaktadır.

Geçmişe göre kaysı pazarını Malatya’ya götüren Baskil İlçemizde gerek ürünün yetiştirilmesi ve gerekse pazarlanması hususunda Baskil merkezli bir çalışmanın başlatılması sevindirici olmakla birlikte bu gelişme yeterli değildir. Baskil’in gerek ürün yetiştiriciliği, gerek pazarlama ve gerekse yan ürünlerinin oluşturulması açısından çok yönlü çalışma yapılması gerekmektedir.

Bir noktada sarı altın olarak değerlendirilmesi gereken rengi, tadı, çekirdeği ve değişik şekillerde faydalanılan kaysının yaş hali dışında kurutulması, döner, pestil gibi hallerle birlikte sıvı halde tüketilmesi, sağlık ve kozmetik ürün olarak değerlendirilmesi değerini daha da arttırmaktadır.

Gerek kaysı olsun, gerek fıstık ve gerekse diğer ürünlerin birden çok yerde yetiştirilmesi çeşitliliktir. Çeşitlilik de zenginlik demektir. Bu da rekabeti, rekabet de kalite ve markalaşmayı gündeme getirir. Bu anlamda Ankara’da düzenlenen Elazığ Tanıtım Günlerinde ricamızı değerlendiren Baskil Belediyesi ve STK’ların kaysı ürünlerinin üzerine Baskil ismini koyarak satmaları bile bir adımdır.

Fıstık örneğinde farklı bir olgu dikkat çekmektedir. O da piyasaya tadı, biçimi, tanıtımı ve fiyatı ile farkını ortaya koyan Siirt Fıstığının, Antep Fıstığından farklı bir şekilde ayrılması, hatta daha çok tercih edilmesidir. Bu kaysı için de söz konusu olabilir.

Baskil başta olmak üzere Keban ve Elazığ’ın kaysı haritası çıkarılmalı, kaysı ile ilgili sempozyum, konferans, panel, festival gibi etkinlikler düzenlenmelidir. Valilik, üniversite, sanayi, ticaret odakları, Müsiad, Elgiad gibi kuruluşlar ve STK’lar işbirliğinde yapılacak çalışmalar ile üreticilerin bilinçlendirilerek desteklenmesi ile birlikte pazar oluşturulması ve geniş çaplı yapılacak tanıtım ile kaysı Siirt Fıstığı gibi Baskil Kaysısı ismi ile aynı zamanda ülke ekonomisine de ciddi katkı sağlayacaktır. Bu da dünyanın ta bir ucundan ülkemize sunulan, üstelik bağımlılık yapan markalaşmış içeceklere bile rakip olacaktır.

Ülkemizin çeşitliliği zenginlik olarak algılandığında dünya kurulduğundan beri Keban’ın Maden’in yeraltındaki sarı madenleri ile Baskil Kaysısının sarısı altın olarak değerini hissettirecektir. Hem de tadı ve şifası ile…