Belli bir yerde, belli bir zamanda yaşayan, var olan sayıdır. Daha ziyade insan sayısını ifade etmede kullanılan bir kavramdır nüfus. Nüfus sayı, nicelikle alakalı olduğu kadar aynı zamanda nitelikle de alakalıdır. Bir noktada sayı ile alakalı gibi görünen nüfus aynı zamanda çok geniş ve anlamlı verilere sahip bilgi yüklü bir tablodur. Bir evin nüfusu bile insana birçok bilgi verir. Nüfus da yapısı, özellikleri de, dağılışı, hareketliliği de çok önemlidir. Önemindendir ki nüfus zamanla alt dalları olan bir bilim olmuştur. Bu anlamda ülkemizde DİE-TÜİK-DPT nüfus ile yakından ilgilendiği gibi Nüfus ve vatandaşlık genel Müdürlüğü de bu alanla yakından ilgili temel birimlerdir. Dolaysıyla nüfus önemli bir kavramdır. Tabii ki nüfuz da.


Bir noktada nüfus, nüfuzla doğru orantılı gibi. Nüfusun yapısı nüfuzla da alakalı olabiliyor. Ya da nüfus göçü beraberinde nüfuz kaybını da gündeme getirebiliyor. Yani aralarındaki fark bir harf!


Cumhuriyet Dönemde ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmış, ikinci nüfus sayımı da 1937 yılında yapılmıştır. Bu tarihten sonra da 1990 yılına kadar her beş yılda nüfus sayımı yapılmıştır. 1990 yılından sonra da her on yılda bir nüfus sayımı yapılmaya başlanmıştır. Ancak 1997 yılında bazı ihtiyaçlar nedeniyle 1997 yılında da nüfus sayımı yapılmıştır. 30 Kasım 1997 tarihinde yapılan sayım ise "nüfus tespiti" olarak adlandırıldı. Seçmen kütüklerinin güncelleştirilmesine yönelik bu sayımda, "yerleşim yerleri itibariyle ikametgâha dayalı sayısal sonuçlar" elde edildi, 23 Şubat 1990 tarih ve 403 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile genel nüfus sayımlarının sonu " 0 " ile biten yıllarda, dolayısıyla 10 yılda bir yapılması hükme bağlandı.


20.10.1927 tarihinde yapılan il nüfus sayımındaki toplam nüfus 13.648.270’tir. Toplam nüfusun 6.563.879’u erkek, 7.084.391’i kadın, 3.305.879’i kentte yaşayan, 10.342.391’i de köyde yaşayan nüfustan oluşmaktaydı. Sanayileşme döneminin de etkisinin başladığı ve planlı dönem ile birlikte 22.10.1950 tarihinde yapılan sayım sonrası genel nüfus 20.947.188’dir. Erkek nüfus (10.572.557) ile kadın nüfus(10.374.631) ile kadın nüfus arasındaki farkın azalması dikkat çekmektedir ki ülkemizin savaştan çıkmasının erkek nüfusun az olmasında etkili olduğu unutulmamalıdır.


23.10.1955 tarihindeki genel nüfus sayımı 24.064.7632tür. Bu sayımda erkek nüfus ilk kez kadın nüfustan fazla olmuştur. 20.10.1985 tarihindeki 50.664.458 olan genel sayımda da ilk kez kent nüfusu köy nüfusunu geçmiştir. 22.10.2000 tarihindeki nüfus sayımı sonrası genel nüfus 67.803.927, 2010 yılı sonunda 73 milyon 722 bin 988’dir.


Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ''Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2011 Nüfus Sayımı Sonuçları''na göre de 31 Aralık 2011 tarihi itibarıyla Türkiye nüfusu 74.724.269 kişidir. Nüfusun, 37 milyon 532 bin 954 kişi ile yüzde 50,2’sini erkekler, 37 milyon 191 bin 315 kişi ile yüzde 49,8'ini ise kadınlar oluşturdu. Sonuçlara göre, ülke nüfusunun yüzde 76,8'i il ve ilçe merkezlerinde yaşıyor. 57 milyon 385 bin 706 kişi il ve ilçe merkezlerinde ikamet ederken, 17 milyon 338 bin 563 kişi de belde ve köylerde yaşıyor.


Bu pencereden gelelim Büyükşehir olmayı beklerken nüfus ve nüfuz göçü vererek Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2011 yılı sonuçlarına göre milletvekili sayısı 5'ten 4'e düşen Türkiye’nin nüfus ve nüfuzu ile dikkat çeken Elazığ’a…


Bir konu hakkında konuşabilmek için, en azından yeterli bir bilgiye ihtiyaç vardır. Bu nedenle de teşhisin doğru konulabilmesi için de geçmişin hikâyesini, olayın seyrini bilmeye ihtiyaç vardır. İşte Türkiye’nin nüfusun değerlendirilmesi paralelinde Cumhuriyetten günümüze Elazığ’ın nüfusu. Tablo 1: Elazığ İl Nüfusu ( 1927-1990 )


Sayım Genel Nüfus Şehir Nüfusu
Yılları Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın
1927 213531 104676 108855 34417 19340 15077 179114 85336 93778
1935 256189 128124 128065 39516 21954 15562 216673 106170 115103
1940 190366 96580 93786 36311 20943 15368 154055 75637 78418
1945 198081 101147 96934 38003 21686 16317 160078 79461 80617
1950 213330 109157 104178 42186 23719 18467 171114 85438 85706
1955 242279 124224 118055 59466 32935 26531 182813 91289 91524
1960 278332 141583 136749 81223 43399 37824 197109 98184 98925
1965 322727 165636 157091 106180 57948 48232 216547 107688 108859
1970 376915 191283 185632 151555 81340 70215 225360 109943 115417
1975 417924 216639 201285 175675 94015 81660 242249 122624 119625
1980 440808 221116 219692 187025 96851 90174 253783 124265 129518
1985 483715 242277 241438 233621 120590 113031 250094 121687 128407
1990 498225 247321 250904 272790 139006 133784 225435 108315 117120
Kaynak: DİE Genel Nüfus Sayımları (1927-1990)


Elazığ'ın nüfusu 2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonucuna göre 672.882'dır. Bu nüfusun yüzde 64 ünü oluşturan 469.480'ü şehir (Merkez ilçe ve diğer ilçe merkezleri), yüzde 36’nı oluşturan 205.342’si köylerde yaşamaktadır.


Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2010 yılı Nüfus Sayımı Sonuçlarına göre Elazığ’ın nüfusu ise il geneli 552 bin 646 kişi, il merkezi ise 331 bin 479 kişi olarak belirlendi. Elazığ’ın 552.646 kişilik nüfusunun % 49.31’i (272.500 kişi) erkek, % 50,69’u (280.146 kişi) ise kadınlardan oluşuyor.


Türkiye İstatistik Kurumu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 2011 yılı Elazığ nüfusunun genel toplamı 558.5562’dir. Buna göre; Nüfusun 410.625’i şehirde (%74) yaşarken, 147.931’i (%26) belde ve köylerde yaşamaktadır. İl merkezi nüfusu 341.220 kişi olup, İlin nüfus yoğunluğunun km2 başına 66 kişi düştüğü ve İl nüfusunun 277.151’ini erkek nüfusu (%49,6) oluştururken 281.405’ini ise kadın nüfusunun (%50,4) oluşmaktadır.


Evet,1927 yılında 213.531 idi Elazığ’ın toplam nüfusu. 2011 yılı Elazığ nüfusunun genel toplamı 558.5562’dir. Bir artış olmuş, aradan geçen kırk dört yılda ama 1995 yılı DPT tahminlerine göre ilimizin nüfusu, 2010 yılında 750.000 olması gerekirken neden bu oranın çok altında kalmış?


Yani Elazığ da Türkiye de birharfin oynamasını da dikkate alarak hem nüfus, hem de çok ciddi nüfuz göçü vermiş. Tabloyu iyi okumak dileği ile…