Dilimizde bazı kısaltmalar var ki zihinlerde yer etmiş. TBMM, THY, PTT ….gibi. Yapılar, içerik değişse bile bazı kavramlar kısaltılmış simgelerle hafızalardaki canlılığını korumaktadır. Bazı kavramlar da adeta doğum gibi ortaya çıkarak büyüme ve gelişme süreci misali kendinden bahsettirmektedir. Aslında kısaltmaların üzerinde değişik anlamlar, derin içerikler, geniş kaynaklar söz konusudur. Bazı kısaltmalar adeta kuraldır, hayatın kendisidir, göstergedir, aynadır. Bu anlamda yeni, önemli ve kendinden söz ettirecek kısaltmalardan bir tanesi de URAK’tır.

1970’li yıllardan sonra ekonomik göstergeler ile beraber sosyal ve kültürel göstergeler de değerlendirmelerde yerini almaya başlamıştır. 1999 yılında Harvard Üniversitesi’nden Prof. Michael Porter’ın ekibi liderliğinde ve Türk Özel Sektörünün desteği ile başlatılan proje sonrasında geniş bir platform oluşturulmuştur. Oluşturulan platforma Türkiye’nin Rekabet Avantajı anlamına gelen Competitive Advantage of Turkey (CAT) adı verilmiştir. CAT Platformu gerek kamu, gerekse özel sektörden gelen destekle 2004 yılında Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu Derneği (URAK) ile çalışmalara devam etmektedir.

URAK’ın dikkat çeken çalışmalarından en önemlisi İller Arası Rekabetçilik Endeksli Araştırmalarındaki Türkiye’nin En Yaşanabilir- Yaşanabilir İller Alanındaki çalışmadır. Yani Türkiye’nin En Yaşanabilir Kenti veya Kentleri hangisinin cevabı bir noktada URAK’tır.

Peki URAK’ın 2008-2009 yılı araştırmasına göre En Yaşanılabilen On İli hangisidir acaba?
Ankara, Eskişehir, İstanbul, Antalya, Trabzon, Edirne, Isparta, İzmir, Artvin, ve Kırklareli İlleridir. Yani yaşamın tercih edildiği yerlerdir bu illerimiz.
Şartları itibarı ile 81 il içerisinde en Yaşanabilir İllerin son on tanesi de Mardin, Ardahan, Kars, Muş, Batman, Şırnak, Şanlıurfa, Hakkari, Diyarbakır ve Ağrı İlleri’dir. Yani yaşamın standart altında olduğu yerler de diyebiliriz bu İllerimize.
Kendi memleketinizi görmek ve biraz moral bulmak için çıtayı En Yaşanılabilen Yirmi İl hangisi sorusuna da cevap arandığında ilk on ilden sonraki diğer on il, yani ilk yirmi içerisinde yer alan iller de Kırıkkale, Bolu, Kocaeli, Karabük, Karaman, Sinop, Elazığ, Mersin, Kayseri, Zonguldak İlleridir.

Tabloyu kısaca incelemek gerekirse; 2007-2008 yıllarındaki araştırmada Ankara, İstanbul ve İzmir sıralamadaki ilk üç ilimizdi. 2008-2009 yılı ile ilgili ilk on içerisinde Doğu ve Güneydoğu Bölgelerine ait il yok. Ege Bölgesi’nin İzmir, Marmara’nın iki ille yer aldığı ilk onda, diğer bölgeleri de iki il temsil etmektedir.

Dikkat çeken noktalara gelince; Daha önceki sıralamada Elazığ ilk onda yer alıyorken daha sonra 17. sıraya düştüğü, metropol şehirlerin ilk sıralarda yer aldığı, son on ilin de isimlerinin pek değişmediği, Antalya'da yaşayan her iki yetişkinden birinin otomobili olduğu, bir kriter olan bale izleme ile Mersin'de ciddi bir opera bale izleyicisi bulunduğu, yine başka bir kriter olan tiyatro izleme ile Kars'ta tiyatroya olan ilginin yoğunluğu, Artvin'in en çok devlet yatırımı alan il olduğu...verileri göze çarpmaktadır.
Bu yılki araştırma 34 kritere dayanıyor. Bu kez içerikte de önemli bir değişiklik yapıldı. Geçen yıl sadece 25 ilin verileri kullanılmıştı, bu yıl 81 ilin tümünün verilerine yer verildi.

Peki hangi kriterler doğrultusunda bu sıralama belirlenmektedir? İşte genel olarak bu çalışmadaki otuz civarındaki bazı kriterler: Eğitim, sağlık, ekonomi, kent hayatı, güvenlik ve kültür-sanat, 2008 yılına ait kişi başına banka mevduatı, kişi başına ödenen vergi, Emniyet Genel Müdürlüğü ayrıntılı suç istatistiklerini (cezaevine giren hükümlü sayısı), kişi başına hane elektriği tüketimi, havayolu kullanımı ve alışveriş merkezlerinin nüfusa oranı, hav kalitesi, pahalılık, altyapı, öğretim üyesi sayısı, ….

2007-2008 yılları derken 2010 yılı sıralaması nasıl olacak, ya da sıralama 2007 ve 2008 yıllarında olduğu gibi nasıl olacak? Başka bir ifade ile hangi şartlarda bu sıralama değişebilir?
Kalkınma Ajansları, teşvik kapsamı, cazibe merkezleri, her ilde üniversite kurulması, terörün sona ermesi veya azalması, göçün önüne geçilmesi, serbest dolaşım ile sınır ticaretinin gelişmesi, ilin gelişebilir ve değişebilir özelliği gibi kriterler bu sıralamayı değiştireceğe benziyor. Mesela Elazığ’ın en yaşanabilir iller arasında, URAK’ın en iyi iller arasında yer alması hiç de ırak görünmüyor? Fazla büyütmemek lazım, URAK ile ırak arasındaki u ve ı harfleri değil midir? Ha bir de liyakat sahibi, şahsiyetli, vizyonu ve misyonu olan, mesai mefhumundan öte insana hizmeti kabul eden insanlara da fırsat vererek!

BAŞSAĞLIĞI: Ebediyete göçen İpek Yolu Derneği Genel Sekreteri Sayın Cengiz Taş’ın, Merhum Ablarına Allah’tan rahmet, kendilerine ve yakınlarına da sabırlar diliyorum.