ÖNCE İNSAN ONURU VE TEMEL HAKLAR, DAHA SONRA DEVLET VURGUSU…

 

Bürokratlar Birliği Bürokratik Devletten Demokratik Devlete Anayasa Panelinde devletten önce insan vurgusu ön plana çıkılmalıdır denildi.

 Anayasa Hukukçusu Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Yıldız konu ile ilgili olarak şunları söyledi:
“Ülkemizde Cumhuriyetin kuruluşu ile birlikte, inşa edici iradenin tasavvuruna uygun olarak, merkeziyetçi bürokratik bir ulus devleti inşa edilmişti. 1923’ten sonra yürürlüğe giren bütün anayasalar devletçi bir anlayış çerçevesinde yapılmış ve temel kaygıları birey ve onun temel haklarını güvence altına almak yerine merkezin değerlerini, kamunun menfaatini ve resmi ideolojiyi çevreye karşı korumak olmuştur. Bu modele uygun anayasalara “institutio” denilmektedir. Bu kavram refleksleri hikmet-i hükümete dayanan, güçlü bir bürokrasiye ve bürokratik geleneğe sahip anayasa tiplerini tanımlamaktadır. Bu bürokratik-devletçi modelin karşısında yer alan anayasalara ise “constitutio” denir. Bu anayasa tipinin merkezinde devlet değil birey, insan onuru ve insan hakları yer alır. Anayasa kişileri devlet iktidarına karşı, insan onuru ve temel hak ve özgürlüklerinden yola çıkararak, korur. “İnstitutio” devlet merkezli bir siyasal ve hukuk sistemi tasavvur ettiğinden “hukuk devleti” nosyonu bu düzende henüz yerleşmiş değildir. Burada “hukuk devleti”nden değil “devletin hukuku”ndan bahsetmek daha doğru olur. Hâlbuki “constitutio” modelinde insan hakları anayasal statüye sahiptir, devletten önce gelir ve hukuk kuralları devlet iktidarını bireylerin temel hak ve hürriyeti lehine etkin bir biçimde sınırlar. Tipik bir “institutio” modelli bürokratik anayasa olan 1982 anayasasından demokratik-liberal bir “constitutio” nosyonuna dayalı bir anayasaya geçilmek isteniyorsa, yeni yapılacak anayasa metninde önce insan onuru, daha sonra diğer temel hak ve özgürlükler, ondan sonra da devletin yapısını düzenleyen hususlar gelmelidir. Bunun yanında yeni yapılacak bir anayasada her hangi bir resmi ideolojiye yer verilmemelidir; ancak bu şartla şu anda hukukun maruz kaldığı “ideolojik kirlenmenin” önüne geçilebilir.”