Ortadoğu'nun yeni değişim halkaları Suriye ve İran

İran Avrupa’dan uzaklaşırken muhtemelen başka güçlerle yakınlığa gidecektir. Bu
alternatiflerin Rusya veya Çin olması kuvvetli ihtimallerdir.

Konuyla alakasız görünen Fransa’daki Ermeni yasa tasarısı ile başlayalım. Fransa’da
yaklaşan seçimlere bir yatırım olduğu öne sürülen bu garip tasarının aslında Fransa’nın
ve bir yerde AB’nin Ortadoğu politikalarında stratejik bir hamle olabileceği göz önünde
bulundurulmalıdır. Burada amaçlananın Ermeniler adına bir kazanç elde etmekten
çok, Ortadoğu coğrafyasında yumuşak gücünü kullanmaya kalkışan Türkiye’nin bu
gücünü kırmaya ve onun çok kültürlü yapılara karşı güvenirliğini zedelemeye çalışmak
şeklinde düşünülmelidir. Bu bakış açısıyla, farklı etnik kökendeki insanlara karşı yapılan
sözde baskılar ileride sizin de başınıza gelebilir türünden Ortadoğu halklarına bir
mesaj verilmeye çalışıldığı söylenebilir. Bu gelişmelerin Suriye’de yaşanan gerginlik
ve Türkiye’nin de siyaseten bu karmaşaya dâhil olduğu bir dönemde ortaya çıkması
manidardır. Aynı zamanda Türkiye’nin bölgesel olarak kendi sınırları dışında çeşitli
faaliyetlerde bulunmasının başta Fransa’yı rahatsız ettiği ve mücadelede bir kırılma
noktasına gelinmiş olduğu öne sürülebilir. İlk stratejik hamleyi Fransa’dan görmüş
olduk. Bakalım Türkiye’nin karşı hamleleri neler olacak. Kanımızca bu mücadelede
ciddi bir aksilik yaşanmaz ise uzun vadede Türkiye avantajlı durumdadır. Ancak, Ermeni
tasarısını sürekli gündemde tutmanın ve gerginliği sürdürmenin Türkiye için olumsuz
olacağı, bir nevi Fransa’nın politikasının reklamcılığına soyunup konuya ilgisiz kişilerde
bile olumsuz yönde bir farkındalık yaratabileceği düşünülmelidir.

Suriye, Birinci Dünya Savaşının ardından bölge halkının İngiliz sömürgesini istemesine
rağmen Fransız mandasına verilmişti. İkinci Dünya Savaşının ardından dünyada
yaşanan sömürgelerin bağımsızlıklarını kazanmaları sürecinde Fransa bölgeden ayrılmış
ancak bağlarını koparmamaya çabalamıştır. Bu tarihsel bağ dolayısıyla Fransa’nın
Suriye ve Lübnan ile ilgili konularda kendini öne çıkarması beklenen bir durumdur.
Ancak yine tarihsel bağları itibarıyla İtalya’nın önem verdiği Libya’da Fransa’nın öne
çıkması, Avrupa’nın petrol tedarikçisi olan Libya ile ilişkilerine yeni bir boyut kazandırmış
görünmektedir. Acaba Libya petrolünü garantileyen AB’nin girdiği ekonomik darboğaz
nedeniyle de Ortadoğu macerasını şimdilik rafa kaldırdığı söylenebilir mi? İran’a
yapılabilecek petrol ambargosu ifadelerinin altında acaba bu gerekçe var mıdır?
Nihayetinde Suriye’de yaşanacak değişimin Ortadoğu ülkelerinin iç dengelerinde de bir

değişim etkisine sebep olabileceği, ancak bu değişimin bir dış askeri müdahaleden çok
değişen güç dengelerine göre uzlaşıya dayalı olarak gerçekleşebileceği öngörülebilir.
Basında yer alan Esad’ın uzlaşı arayışları bu öngörüyü destekler niteliktedir.

İran’da yaşanan nükleer enerji krizinin veya nükleer güç olma mücadelesinin amaç
olduğundan çok bir batı dünyası ile arasının açılmasında araç olma ihtimali vardır. Daha
doğrusu İslam Devrimi ile batıdan uzaklaşan İran’ın uzak kalması için ve kendi başına
var olması için bu tür enstrümanlara ihtiyacı her zaman bulunmaktadır. Önemli olan
batının da uzaklaşmak için bu enstrümanlara cevap verip vermemesidir. Şu durumda
iki tarafta uzaklaşmak yönünde iradeye sahiptirler. İran Avrupa’dan uzaklaşırken
muhtemelen başka güçlerle yakınlığa gidecektir. Bu alternatiflerin Rusya veya Çin olması
kuvvetli ihtimallerdir. Bu iki BM güvenlik konseyi üyesinin böyle bir ihtimal karşısında
İran’ın Batı’dan uzaklaştırılması politikalarına koşullu olarak desteklerken herhangi bir
müdahaleye maruz kalmasına ise kesinlikle karşı olmaları beklenmelidir.

Dr. Mürteza HASANOĞLU / Azerbaycan / Haber 7
h.murteza@mynet.com