“SAĞLIKTA ŞİDDET” ŞİDDETLİ BİR SAĞLIKSIZLIK HALİDİR

Sağlıkta şiddet haberleri bir türlü bitmek bilmiyor. Kimi zaman ölümlü, kimi zaman yaralamalı şiddet haberleri gündeme bomba gibi düşüyor. Bunlar bir müddet medyada yer kaplıyor, sonra unutulup gidiyor, ta ki yeni bir ölümlü ve yaralamalı bir olaya kadar. Her zaman gündeme düşmese de, hafif saldırı ya da sözlü saldırılar çeşitli sağlık kuruluşlarında neredeyse hergün yaşanıyor Ne olacak bunun sonu? Nedir bunun çözümü? Bilen yok.

Evet, hepimizin bildiği bir gerçektir ki; doktor, hemşire ve sağlık memuru ya da benzeri görevlerde çalışanlara, görev yaptıkları sırada hasta ya da hasta yakını tarafından şiddet uygulanması son yıllarda artmıştır. Bu olayların, nerdeyse seriye bağlanmış olaylar silsilesi olduğu da acı bir gerçektir. Haftada bir mi, ayda bir mi oluyor? Oluyor işte. Bu olaylar, gizlenmesi ve saklanması mümkün olmayan gerçeklerdendir.

Acı bir gerçektir ki, insan sağlık için ve kendisine hizmet için orada bulunan birisine hangi ruh haleti ile saldırır? Neden saldırır? Saldırı bir çözüm mü? Bunlar düşünülmesi gereken hususlardır.

Şurası muhakkaktır ki, “sağlıkta şiddet, şiddetli bir sağlıksızlık halidir.” Bunun başka bir açıklaması yok. Bir doktor ya da hemşireye görev yaptığı ve sağlık hizmeti yaptığı sırada saldıran kişide (en azından o saldırı anında) insaf, akıl, fikir ve izan olmadığı açıktır. Akıllı insan, vicdanlı insan saldırının, dayağın bir çözüm olmadığını bilir. Saldırı ancak bir anlık bir rahatlama sağlar. Ondan sonra başlar pişmanlık. Neticede, sağlıkta şiddeti uygulayan kişinin tedaviye ihtiyacı olduğu açıktır. Çünkü, bu tür davranışlar sağlıksızlık alametidir.

Sağlıkta şiddet olaylarının son bulması ve sağlık çalışanlarının bu olaylardan etkilenmemesi ve anında müdahale edilmesi yönünde çalışmalar acilen gereklidir. Sağlık Bakanlığınca bu hususta çeşitli önlemlerin geliştirildiği bilinmektedir. Sağlık Çalışanlarına yönelik, fiili ve sözlü şiddet eylemlerinin bildirilmesi ve kayıt altına alınarak izlenmesi için Sağlık Bakanlığı bünyesinde “Beyaz Kod” adıyla bir birim oluşturulmuştur. Bu birimde, yedi gün 24 saat psikolog, sosyal hizmet uzmanı ve avukat görev yapmaktadır. Bu birim vasıtasıyla sağlık kuruluşlarında gerçekleşen şiddet olayları takip edilerek mağdur durumdaki sağlık çalışanına psikolojik ve hukuki yardım ve destek sağlanmaktadır. Bu birime 113 acil hat vasıtasıyla da gerekli şikâyet ve bildirim yapılabilmektedir.

Sağlıkta şiddetle ilgili olarak Beyaz Kod birimine 2012 yılının ilk on ayında bildirilen şikâyet sayısı 5050’dir. Bu şikâyetlerin 1612 adedi sözlü saldırı ve 3438’i fiili saldırıya ilişkindir. Şiddet en çok hangi sağlık çalışanına yönelmektedir? Geçen yılın ilk on ayında tahmin edeceğiniz gibi en çok şiddete maruz kalan doktorlardır. Toplam 2817 doktor, 1511 hekim dışı personel, 352 sözleşmeli şirket çalışanı, 259 diş hekimi, 111 idari hizmet personeli sözlü ve fiili şiddete maruz kalmıştır. Hangi sağlık kuruluşunda en çok sağlıkta şiddet olayı vuku bulmuştur? Yine tahmin edileceği gibi en fazla şikâyet ve olay Devlet Hastanelerinde olmuştur. Geçen yılın ilk on ayında Devlet Hastanelerinde 2536, Eğitim ve Araştırma Hastanelerinde 1158, Aile Sağlığı Merkezlerinde 552, 112 Acil Müdahale İstasyonlarında 290, Ağız ve Diş Sağlığı Ünitelerinde 233, Üniversite Hastanelerinde Özel Hastanelerde 79 ve diğer sağlık kuruluşlarında 29 vaka meydana geldiği bildirilmiştir. Burada özel hastanelerde çok çok az vaka meydana gelmiş olması dikkat çekmektedir. Bu farktan da anlaşılacağı üzere, Devlet Hastanelerinde sağlıkta şiddet vakalarının çok olmasında iş yoğunluğu ve doktorların stresli çalışma ortamları etkili olmaktadır. Bunun yanında özel hastanelerde sağlık çalışanı ile hasta ya da hasta yakını arasındaki vuku bulan gerginlik ya da bir sorunun baştan oluşmasına müsaade edilmeyecek mekanizmalar (uygun çalışma şartları, yetkililerin anında müdahalesi vb gibi tedbirler) mevcuttur.

Sağlıkta şiddetin iki tarafı vardır. Ancak, bu iki taraftan hangisinin haklı, hangisinin haksız olduğuna dair tartışmaya girmekte fayda yoktur. Sağlık çalışanlarının iş yükü ve yoğunluk dolayısıyla vakaya yol açmaları bir neden ise, bunu önlemek üzere, uygun iletişim teknikleri ve dili iyi kullanma üzerine, üniversite yıllarında özel eğitimler verilmelidir. Hastaya ve hasta yakınına da şiddetin bir çözüm olmadığı gerçeğinin anlatılması yanında, sağlık çalışanlarına saldırılara karşı ağır cezai yaptırımlar getirilmelidir.

Sağlıkta şiddetin son bulmasını dilerim.

Ahmet SANDAL